Wiesz już, że na świecie powszechnie obowiązującym systemem ochrony praw twórców jest prawo autorskie. W Polsce regulowane jest ono ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. Przepisy prawa autorskiego odnoszą się także do zasobów Internetu. Napotkasz w nim materiały, które możesz wykorzystywać bez konieczności pytania kogokolwiek (autora, twórcę) o zgodę. Będą to materiały udostępniane w ramach dozwolonego użytku i znajdujące się w domenie publicznej oraz znajdujące się w tzw. Otwartych Zasobach Edukacyjnych.
Otwarte zasoby edukacyjne
Materiały udostępniane w podręcznikach internetowych, kursach online, testach stanowią najczęściej otwarte zasoby edukacyjne, to znaczy, że każdy ma prawo się nimi dzielić, poprawiać i tłumaczyć na inne języki. Przykładowo, na stronie internetowej o adresie
http://creativecommons.pl,
możesz znaleźć materiały dotyczące lekcji tworzonych dla dzieci polskich zamieszkujących za granicą.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Myśl o potraktowaniu wiedzy jako dobra, z którego mogą korzystać wszyscy ludzie, pojawiła się na początku XXI wieku. Aby było to legalne w świetle prawa autorskiego, przy publikacji materiałów, stosowane są wolne licencje Creative Commons.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Zapamiętaj!
Licencja to zbiór zasad, które mówią co wolno, a czego nie wolno robić z danym utworem.
Wolne licencje
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Licencje Creative Commons wykorzystują prawo autorskie w taki sposób, aby było możliwe przekazanie przez autora części przysługujących mu praw innym osobom. Zgodnie z nimi, opracowane przez autora materiały można wykorzystywać zmieniając je, dostosowując do swoich potrzeb (np. tłumaczyć tekst z języków obcych), łączyć z innymi materiałami (np. do tekstu dołączać dźwięk), dzielić się swoją pracą z innymi.
Autor ma do wyboru zestaw czterech różnych warunków licencji CC udostępnienia swojego utworu.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Uznanie autorstwa CC BY
Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory pod warunkiem, że zostanie podane nazwisko autora pierwowzoru.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Użycie niekomercyjne CC NC
Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory bez uzyskiwania korzyści finansowych.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Na tych samych warunkach CC SA
Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Bez utworów zależnych CC ND
Wolno kopiować, rozprowadzać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci.
Na bazie licencji Uznanie autorstwa, gwarantującej najszersze swobody, powstały jeszcze licencje:
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
BY SA
Uznanie autorstwa‑Na tych samych warunkach
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
BY NC
Uznanie autorstwa‑Użycie niekomercyjne
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
BY ND
Uznanie autorstwa‑Bez utworów zależnych
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
BY NC SA
Uznanie autorstwa‑Użycie niekomercyjne‑Na tych samych warunkach
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
BY NC ND
Uznanie autorstwa‑Użycie niekomercyjne‑Bez utworów zależnych
Ćwiczenie 1
Wszystkie wymienione powyżej licencje Creative Commons są darmowe ale tylko dwie z nich są całkowicie wolne. Spróbuj je wymienić i powiedzieć, dlaczego tak uważasz.
Ćwiczenie 2
Ułóż podane oznaczenia licencji, zaczynając od najbardziej ograniczającej do najbardziej otwartej:
Interaktywne zadanie sortowania
Ułóż podane oznaczenia licencji zaczynając od najbardziej ograniczającej do najbardziej otwartej:
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
Zapamiętaj!
Każda z licencji mówi, że jeżeli chcemy wykorzystać dany materiał, musimy:
Oznaczyć autorstwo utworu.
Podać nazwę licencji.
Podać link do treści licencji.
